Νομολογία - Θεωρία
Ένσταση δόλιας υπερχρέωσης οφειλέτη και υπαιτιότητα πιστωτών
26/2021 Ειρ. Λαγκαδά (εκουσία)
(Α` δημοσίευση ΝΟΜΟΣ)
Υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα κατά Ν. 3869/2010. Προϋποθέσεις υπαγωγής δανειοληπτών στις ευνοϊκές ρυθμίσεις του άνω νόμου. Ορισμένο σχετικής αίτησης και απαιτούμενη προδικασία για το παραδεκτό συζήτησης της. Ένσταση δόλιας υπερχρέωσης του οφειλέτη. Προς αποδόμηση της, ο αιτών δύναται να αντιτάξει υπαιτιότητα των καθών πιστωτών που παρέλειψαν αμελώς να ελέγξουν ενδελεχώς την πιστοληπτική ικανότητα και φερεγγυότητα του και να λάβουν εγγυήσεις πριν χορηγήσουν τα δάνεια. Βάσιμο αιτήματος εξαίρεσης κύριας κατοικίας από την εκποίηση κατ΄ άρθρο 9§2 του Ν. 3869/2010. Οικονομικά κριτήρια που συνεκτιμώνται προς τούτο. Απαιτούμενα στοιχεία για την βασιμότητα του αιτήματος για μηδενικές ή μειωμένες καταβολές του αιτούντος κατ΄ άρθρο 8§5 του άνω νόμου που δύναται να διαταχθεί και αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο στα πλαίσια του ανακριτικού συστήματος στις υποθέσεις εκουσίας δικαιοδοσίας. Συνταγματική προστασία των εν γένει ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του ατόμου. Ο περιορισμός τους είναι θεμιτός υπό τον όρο ότι δεν θίγονται θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές όπως η αρχή της αναλογικότητας. Εκφάνσεις αυτής. Περιεχόμενο της αρχής της μη αναδρομικής ισχύος των νόμων κατ΄ άρθρο 2 ΑΚ που στερείται ωστόσο συνταγματικού ερείσματος. Εξαιρέσεις στην άνω ρύθμιση όπου δύναται να προβλέπεται ρητά ή σιωπηρά αναδρομικής ισχύς νομοθετικής διάταξης. Η άνω αναδρομικότητα δεν πρέπει να αντίκειται σε συνταγματικώς προστατευόμενα δικαιώματα αλλά και στην ΕΣΔΑ. Εκφάνσεις της προστασίας της περιουσίας και της ιδιοκτησίας του ατόμου κατά το 1ο Προσθ Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ που καλύπτει και ενοχικά περιουσιακά δικαιώματα του όπως το δικαίωμα για προστασία της κύριας κατοικίας του. Αναδρομική κατάργηση βάσει της τροποποίησης στο άρθρο 9§2 του Ν. 3869/2010 δυνάμει του Ν. 4548/2018 της δυνατότητας χορήγησης περιόδου χάριτος μεταξύ της εκτέλεσης των προγραμμάτων του άρθρου 8§2 του άνω νόμου για ρύθμιση των οφειλών του αιτούντος και αυτού κατ΄ άρθρο 9§2 για εξαίρεση της κύριας κατοικίας του από την εκποίηση. Αντίθεση της αναδρομικότητας της άνω ρύθμισης κατά Ν. 4548/2018 στο σύνταγμα και την ΕΣΔΑ με αποτέλεσμα το ανίσχυρο αυτής. Δέχεται αίτηση.
Στην προαναφερθείσα απόφαση, αναφορικά με την ένσταση της δόλιας υπερχρέωσης του οφειλέτη, κρίθηκαν τα ακόλουθα:
«........... Όσον αφορά τον ισχυρισμό της πρώτης μετέχουσας στη δίκη πιστώτριας, «............ Α.Ε.» ότι δηλαδή ο αιτών δολίως περιήλθε σε αδυναμία πληρωμών καθόσον γνώριζε, κατά τον χρόνο αναλήψεως του προλεχθέντος δανείου, ότι δεν θα μπορούσε να το αποπληρώσει, λόγω των χαμηλών εισοδημάτων του, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος στην ουσία του, αφού, από το αποδεικτικό υλικό προκύπτουν ευθύνες των υπαλλήλων της αρχικής πιστώτριας τράπεζας, οι οποίοι με αποδεδειγμένη παράλειψή τους δεν προέβησαν σε επισταμένη έρευνα, πριν η τράπεζα χορηγήσει την συγκεκριμένη πίστωση, της πιστοληπτικής ικανότητας του αιτούντος. Ως εκ τούτου, η πιστώτρια τράπεζα είναι αυτή η οποία θα πρέπει αυτή να επωμιστεί τον κίνδυνο της ματαιώσεως της ικανοποιήσεως των απαιτήσεών της από την επελθούσα αδυναμία πληρωμών του αιτούντος, καθόσον το επίδικο δάνειο, το οποίο κατά τον χρόνο καταθέσεως της αιτήσεως ανήρχετο σε 190.000 ευρώ, χορηγήθηκε από αυτή στον αιτούντα ως συνοφειλέτη, χωρίς αυτή να προνοήσει με την επισταμένη έρευνα της πιστοληπτικής ικανότητας του να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο μη ικανοποιήσεως των αξιώσεών της, οι δε υπάλληλοι της τράπεζας από βαρύτατη αμέλεια κατά την άσκηση των καθηκόντων τους δεν εξασφάλισαν την περιουσία της Τραπέζης με αξιόχρεες εγγυήσεις, διαπράττοντας το αδίκημα της απιστίας του άρθρου 390 Π.Κ. Η συνυπαιτιότητα της πιστώτριας τραπέζης αίρει τις συνέπειες της δολίας και καταχρηστικής συμπεριφοράς του υπερχρεωμένου, οι οποίες συνίστανται στην μη υπαγωγή του στις ευεργετικές διατάξεις του ως άνω νόμου, καθόσον η συμπεριφορά της πιστώτριας τραπέζης να μην ελέγξει την οικονομική δυνατότητα του αιτούντος, τις τυχόν λοιπές δανειακές υποχρεώσεις του και την εν γένει οικονομική συμπεριφορά του, συντελεί στην αποκλειστική ευθύνη της για την επισφάλεια της, κατά παράβαση της υποχρεώσεως της να προβεί στον λεγόμενο «...υπεύθυνο δανεισμό...», ο οποίος έχει πλέον θεσμοθετηθεί και νομοθετικά με το άρθρο 8 της ΚΥΛ Ζ1-699/ΦΕΚ ΕΓ 917/2010 «Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγία 2008/48/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2008 για τις συμβάσεις καταναλωτικής πίστης και την Κατάργηση της οδηγίας 87/102/ΕΟΚ του Συμβουλίου που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των ΕΚ, αριθμ. L 133 της 22.5.2008» των Υπουργών Οικονομικών -Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητος και Ναυτιλίας και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την οποία, ενσωμάτωσε την Οδηγία 2008/48/ΕΚ στο εσωτερικό δίκαιο (βλ. σχετικά Λειβαδά Το νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για την καταναλωτική πίστη 2008, Περάκη. Η αρχή του υπεύθυνου δανεισμού και η πρόσφατη κοινοτική Οδηγία για την καταναλωτική πίστη σε ΧρηΔικ 2009.352επ., Τασίκα Εκφάνσεις της αρχής του υπεύθυνου δανεισμού στην καταναλωτική πίστη, η παροχή επαρκών εξηγήσεων στον καταναλωτή και η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητος σε ΕπισκΕΔ 2011.337επ., Πελλένη Παπαγεωργίου Η νέα Οδηγία 2008/48/ΕΚ για τις καταναλωτικές συμβάσεις σε ΝοΒ 2010.275επ.)».